Beth yw Eiddo Deallusol?
Gall Eiddo Deallusol (ED) ymddangos yn gysyniad digon anodd i fynd i’r afael ag o, ar yr olwg gyntaf. Yn ei hanfod, fodd bynnag, mae ED yn cyfeirio at greadigaethau'r meddwl, sy'n cynnwys meddyliau, creadigrwydd ac ymdrech ddeallusol. Ar ôl ei greu, nid yw perchnogaeth ED fawr ddim yn wahanol i fod yn berchen ar fathau eraill o eiddo mwy diriaethol - gallwch ei brynu, ei werthu, neu hyd yn oed ei ddefnyddio fel gwarant yn erbyn benthyciad.
Mae Hawliau Eiddo Deallusol (HEDau/ a adwaenir yn y diwydiant fel HEDau) fel patentau, nodau masnach a hawlfraint yn bodoli fel y gallwch hawlio a diogelu eich perchnogaeth ar yr eiddo hwnnw. Maent hefyd yn darparu'r sail gyfreithiol ar gyfer cymryd camau yn erbyn rhywun arall sy'n torri eich HEDau trwy eu dwyn neu eu camddefnyddio.
Pam ddylai fod ots gennych chi am hyn?
Yn aml, mae gan gorfforaethau mawr aeddfed bortffolios eiddo helaeth a rhestr eiddo enfawr o offer/cyfarpar cyfalaf. Gellir ymgorffori eu gwerth hefyd mewn llyfrau archebion/dyledwyr helaeth a safle amlwg yn y farchnad.
Mae cwmnïau newydd, i'r gwrthwyneb, yn aml yn gweithio o safle rhent a dim ond ychydig o liniaduron a desgiau i'w enw sydd gan y cwmni. Felly, mae'n debyg mai'r cydrannau mwyaf gwerthfawr mewn cwmni sy’n dechrau o’r newydd yw ei staff a'i eiddo deallusol.
O ystyried lle canolog eiddo deallusol yng ngwerth ymgorfforol cwmnïau ifanc, mae'n bwysig bod yn ymwybodol o'i greu a'i ddiogelu wrth i chi ddatblygu eich cynhyrchion cyntaf. Gall yr eiddo deallusol hwn, a'r hawliau eiddo deallusol a gewch o'i gwmpas, ddod yn
Gall eiddo deallusol hefyd ddod yn ffynhonnell refeniw heb yr angen i adeiladu unrhyw beth mewn gwirionedd. Mae llawer o gwmnïau'n cynhyrchu mwy o'u refeniw o drwyddedu eu heiddo deallusol i eraill nag y maent yn ei wneud o werthu unrhyw gynhyrchion eu hunain.
Yn ogystal â darparu a diogelu ffynhonnell refeniw nawr, mae eiddo deallusol hefyd yn bwysig i'r ffordd y mae buddsoddwyr posibl yn gweld eich busnes. Bydd portffolio eiddo deallusol cryf yn rhoi hyder i fuddsoddwr y gallwch ddiogelu eich safle yn y farchnad ac felly darparu enillion da ar fuddsoddiad.
Gall gwerth cynhenid yr eiddo deallusol hefyd roi cysur i fuddsoddwyr, pe bai'r gwaethaf yn digwydd a'r cwmni'n methu, fod o leiaf ased y gellir ei wireddu y gellir ei drwyddedu neu ei werthu i adennill rhywfaint o'r colledion. Weithiau bydd buddsoddwyr sy'n darparu cyllid sy'n seiliedig ar ddyled yn derbyn tâl dros eiddo deallusol y cwmni fel gwarant am y ddyled honno.
Pwy sy'n berchen arno?
Mae hawliau ED i gyd yn ymwneud â pherchnogaeth ac felly mae'n bwysig i gwmnïau newydd fod yn glir, o leiaf yn fewnol, ynghylch yr hyn maen nhw wedi'i greu a'r hyn maen nhw'n berchen arno.
Fe wnaeth Deddf Patent 1977 ymgorffori yn y gyfraith y ffaith bod cyflogwr yn berchen ar eiddo deallusol a gynhyrchir gan ei weithwyr yng nghwrs arferol eu cyflogaeth. Fodd bynnag, mae rhai cyfyngiadau i'r sefyllfa hon y mae'n bwysig bod yn ymwybodol ohonynt:
Yn achos technolegau sy'n deillio o Brifysgolion, nid yw myfyrwyr fel arfer yn weithwyr. Felly, os yw myfyriwr wedi cyfrannu at ddyfais, bydd yn bwysig cael aseiniad o'u hawliau yn yr Eiddo Deallusol.
Gall dyfeisiadau sydd wedi'u datblygu'n gyfan gwbl neu'n rhannol gyda chymorth cyllid grant ymchwil fod yn ddarostyngedig i amodau perchnogaeth eiddo deallusol ychwanegol a bennwyd gan y corff dyfarnu grantiau.
Os byddwch chi'n comisiynu rhywun arall i greu gwaith hawlfraint i chi, perchennog cyfreithiol yr hawlfraint yw'r person a greodd y gwaith ac nid chi'r comisiynydd. Felly mae'n bwysig bod aseinio Eiddo Deallusol wedi'i gynnwys yn benodol o ran ymgysylltu â, er enghraifft, datblygwyr meddalwedd contract.
Os cafodd dyfais ei chreu ar y cyd gan ddau neu fwy o ddyfeiswyr, gall fod yn ymarfer gwerthfawr cytuno ar gyfraniad cyfrannol pob person yn gynnar. Fel arfer mae'n llawer haws cytuno ar hyn ar y dechrau, yn hytrach nag ar ôl i rywun gynnig £10 miliwn i chi am yr hawliau patent!
Mathau allweddol o Eiddo Deallusol
Mae pedwar prif ddosbarth o hawliau ED:
Mae yna hefyd ffurfiau eraill, mwy arbenigol, o hawliau eiddo deallusol sydd wedi'u hanelu at amddiffyn dosbarthiadau penodol o ddyfeisiadau:
Hawliau cronfa ddata (Yn amddiffyn gwybodaeth wedi'i choladu a'i strwythuro)
Hawliau bridwyr planhigion (Yn amddiffyn mathau newydd a gynhyrchir trwy fridio dethol)
Topograffeg lled-ddargludyddion (Math o hawl dylunio yn benodol ar gyfer lled-ddargludyddion)
Mae rhai o'r hawliau hyn wedi cael eu cofrestru ac nid yw rhai ohonynt.
Yn ogystal â'r rhain, mae math arall o eiddo deallusol y mae ei bwysigrwydd yn aml yn cael ei anwybyddu. Mae cyfrinachau masnach (neu wybodaeth arbenigol) yn cynnwys unrhyw wybodaeth neu wybodaeth sydd o werth i'ch busnes, nad yw'n hysbys yn gyffredinol ac sy'n destun ymdrechion i gadw ei chyfrinachedd.
Er bod gan bron bob busnes o leiaf rai cyfrinachau masnach, maent yn fregus yn eu hanfod oherwydd eu bod yn amddiffyn gwybodaeth ac adnoddau sy'n gyfrinachol. Mae hyn yn golygu, unwaith y bydd y gyfrinach yn cael ei datgelu, bod eich holl amddiffyniad yn diflannu ar unwaith. Gall hefyd fod yn anoddach cymryd camau cyfreithiol yn erbyn y rhai sy'n torri cyfrinachau masnach oherwydd yr anhawster o ddangos perchnogaeth a chamddefnydd o amgylch eiddo sydd mor anweledig.
Fodd bynnag, mae ochr dda sylweddol i gyfrinachau masnach. Yn gyntaf, maent yn rhad ac am ddim ac nid oes angen unrhyw waith cynnal a chadw arnynt. Yn ail, nid ydynt yn destun y datgeliad cyhoeddus sy'n ofynnol yn y broses batentu. Mae hyn yn golygu y gallwch chi, yn ddamcaniaethol, gadw rheolaeth lwyr dros y wybodaeth am gyfnod amhenodol, yn hytrach na'r 20 mlynedd a roddir gan y system batentau.
Enghraifft nodedig yn hyn o beth yw'r rysáit ar gyfer Coca Cola, sydd wedi'i chadw fel cyfrinach fasnach gorfforaethol ers dros 100 mlynedd. Yn yr un modd, mae'r rysáit ar gyfer WD40, y Dadleolydd Dŵr (Water Displacer) a ddarganfuwyd gan Norm Larsen ym 1953 ar ei 40fed ymgais, wedi'i chadw'n gyfrinachol o fewn y cwmni sy'n dwyn ei enw byth ers hynny.
Hawlfraint
Mae hawlfraint yn amddiffyn mynegiant gwaith llenyddol neu artistig gwreiddiol, fel nofelau, caneuon, a phapur newydd. Fodd bynnag, nid yw gwreiddioldeb - a pha mor debyg yw un gwaith i un arall - yn hawdd i'w ddiffinio yn y gyfraith. O ganlyniad, yn achos anghydfodau, y llysoedd sy'n penderfynu ar wreiddioldeb yn y pen draw.
Gwelwyd enghraifft nodedig o achos o'r fath ym mis Mawrth 2015 pan gytunodd rheithgor yn Los Angeles fod yr artistiaid recordio Robin Thicke a Pharrell Williams wedi copïo cerddoriaeth Marvin Gaye wrth greu eu cân “Blurred Lines”. Gorchmynnwyd i'r ddau dalu $7.4m mewn iawndal mewn achos a oedd yn canolbwyntio ar y linell ranedig honno rhwng tebygrwydd cerddorol a lladrad llwyr o eiddo deallusol (ED).
Mae amddiffyniad hawlfraint yn codi'n awtomatig, gan roi'r hawl unigryw i chi, y deiliad, reoli atgynhyrchu ac addasu eich gwaith.
Mae hawlfraint yn berthnasol i unrhyw gyfrwng. Mae hyn yn golygu na ddylech atgynhyrchu gwaith sydd wedi'i ddiogelu gan hawlfraint mewn cyfrwng arall heb ganiatâd.
Mae'r cyfnod gwarchodaeth yn y DU ar gyfer gwaith ysgrifenedig gwreiddiol yn para am oes y crëwr, ynghyd â 70 mlynedd o ddiwedd y flwyddyn y bu farw.
Fodd bynnag, caniateir i chi gymryd detholiadau byr o weithiau at ddefnydd ymchwil/academaidd anfasnachol.
Yn achos gweithiau ysgrifenedig, awdur neu greawdwr y gwaith yw perchennog cyntaf unrhyw hawlfraint ynddo.
Pan fydd gwaith ysgrifenedig yn cael ei wneud gan weithiwr yn ystod ei gyflogaeth, y cyflogwr yw perchennog cyntaf unrhyw hawlfraint yn y gwaith.
Fel cwmni, mae'n bwysig meddwl am ba fath o drwydded rydych chi am ei rhoi i waith sydd wedi'i hawlfraint cyn ei uwch lwytho i'r rhyngrwyd. Ni allwch wneud amodau trwydded yn fwy llym ar ôl iddo gael ei ryddhau yn y parth cyhoeddus.
Dyluniadau Cofrestredig
Mae Dyluniadau Cofrestredig yn amddiffyn ymddangosiad gweledol cyffredinol cynnyrch neu ran o gynnyrch. Er mwyn i'w gofrestru fod yn ddilys, rhaid i ddyluniad fod yn newydd a bod â chymeriad unigol. Fel gyda Hawlfraint, bydd presenoldeb neu absenoldeb cymeriad unigol yn cael ei farnu gan y llysoedd mewn anghydfodau ynghylch torri hawliau.
Mae dyluniadau sy'n cael eu pennu'n llwyr gan swyddogaeth y cynnyrch wedi'u heithrio rhag cael eu diogelu. Mae hyn am resymau ymarferol da, fel galluogi gweithgynhyrchwyr trydydd parti i greu rhannau sbâr yn gyfreithiol ar gyfer offer brand presennol (fel disgiau brêc ceir). Hefyd wedi'u heithrio rhag cael eu diogelu mae "dyluniadau sarhaus" a rhai arwyddluniau a baneri cenedlaethol gwarchodedig.
Mae lluniadau dylunio yn rhan hanfodol o gais am Ddyluniad Cofrestredig. Rhaid i'r rhain gyflwyno darlun cywir a chyflawn o'ch dyluniad. Os yw'ch dyluniad yn dri dimensiwn, dylai eich darluniadau gynnwys cyfres o olygfeydd o wahanol onglau i ddangos yr ymddangosiad cyffredinol. Yn dibynnu ar gymhlethdod eich cynnyrch, efallai y bydd angen cyflogi drafftsmon proffesiynol at y diben hwn gan fod rheolau penodol iawn ar y fformatau a ganiateir ar gyfer lluniadau. Gall methu â chael y darn hwn yn iawn arwain at gais aflwyddiannus neu, os caiff ei ganiatáu, anhawster wrth orfodi'ch hawliau trwy gamau cyfreithiol.
Er mwyn cadw'ch dyluniad cofrestredig mewn grym, rhaid i chi ei adnewyddu ar 5ed pen-blwydd y dyddiad cofrestru a phob 5 mlynedd ar ôl hynny hyd at gyfanswm o 25 mlynedd.
Os na fyddwch yn gwneud cais am ddyluniad cofrestredig, efallai y bydd eich creadigaethau yn dal i gael rhywfaint o amddiffyniad trwy Hawl Dylunio neu Hawlfraint heb ei gofrestru, ond bydd eich dulliau o gael iawndal cyfreithiol yn fwy cyfyngedig.
Nodau Masnach
Nod masnach yw arwydd a all wahaniaethu eich nwyddau a'ch gwasanaethau o’u cymharu â rhai eich cystadleuwyr. Gall y nod hwn fod ar ffurf geiriau, logos neu gyfuniad o'r ddau. Os oes gennych nod masnach cofrestredig gallwch roi'r symbol ® wrth ei ymyl i rybuddio eraill rhag ei ddefnyddio. Fodd bynnag, mae defnyddio'r symbol hwn ar gyfer nod masnach nad yw wedi'i gofrestru yn drosedd.
Gall nod masnach cofrestredig beri i bobl beidio â defnyddio'ch nod masnach heb eich caniatâd a'i gwneud hi'n haws cymryd camau cyfreithiol yn erbyn unrhyw un sy'n gwneud hynny. Er y gall amddiffyn nod masnach fod yn rhatach na phatent, dylai busnesau newydd ystyried yn pragmatig y gwerth y bydd nod masnach yn ei ddwyn iddynt mewn gwirionedd yn y blynyddoedd cynnar cyn iddynt adeiladu gwerth yn eu brand.
Mae’n rhaid i nodau masnach fod yn nodedig ar gyfer y nwyddau a'r gwasanaethau a ddarparwch, h.y. gellir eu hadnabod fel arwyddion sy'n gwahaniaethu eich nwyddau neu wasanaethau oddi wrth nwyddau neu wasanaethau rhywun arall.
Gall nodau masnach aros mewn grym am byth. Fodd bynnag, er mwyn cadw'ch nod masnach mewn grym, rhaid i chi ei adnewyddu ar 10fed pen-blwydd y dyddiad ffeilio a phob 10 mlynedd ar ôl hynny.
Bydd nodau masnach yn cael eu heithrio rhag gwarchodaeth nod masnach os ydynt yn disgrifio'ch nwyddau yn unig neu os nad oes ganddynt nodweddion nodedig.
Mae nodau masnach yn cael eu cofrestru yn ôl dosbarthiadau sy'n cyfateb i gategorïau o ddefnydd masnachol (megis fferyllol, cerbydau, esgidiau, ac ati) felly nid yw'r ffaith bod nod masnach yn cael ei ddefnyddio mewn un dosbarth o reidrwydd yn gwahardd ei ddefnyddio mewn dosbarth anghysylltiedig. Gallwch chwilio am nodau masnach yn ôl dosbarth gan ddefnyddio'r offeryn chwilio TMclass am ddim.
Cyn i chi ymrwymo i dalu cyfreithiwr nodau masnach am chwiliad swyddogol am argaeledd nodau masnach, mae'n werth gwneud rhywfaint o chwiliad gwe eich hun. Bydd hyn yn nodi'n gyflym a yw nod masnach yn cael ei ddefnyddio mewn maes tebyg i'ch un chi. Fodd bynnag, os na fyddwch chi'n dod o hyd iddo mewn defnydd nid yw hynny o reidrwydd yn golygu ei fod ar gael.
Rhywbeth diddorol i’w nodi yw, gall nodau masnach gael eu generigeiddio a cholli amddiffyniad yn y DU a'r Unol Daleithiau os daw'r marc neu'r arwydd yn arferol yn eich llinell fasnach. Dyma oedd yr achos i Hoover, y generigwyd ei nod masnach oherwydd bod y term "hoovering" yn dod yn ddefnydd cyffredin yn Saesneg yn lle "vacuum cleaning". Mae hyd yn oed Google wedi bod yn bryderus ynghylch defnydd helaeth o'r ymadrodd "’gwglo rhywbeth” am yr un rhesymau. Yn wir, mae'r cwmni wedi gwneud ymdrechion diflino i wrthweithio'r posibilrwydd o generigeiddio trwy herio defnydd "amhriodol" gan allfeydd cyfryngau a pherswadio awduron geiriaduron i drin y term "Google neu Gwglo" fel nod masnach, nid enw neu ferf generig. Efallai ei bod braidd yn eironig bod amddiffyniad nod masnach y cwmni yn yr achosion hyn yn cael ei beryglu gan oruchafiaeth llethol eu cynnyrch eu hunain yn y farchnad.
Patentau
Yn ei hanfod, mae patent a roddir yn fargen rhwng llywodraeth a dyfeisiwr. Yn gyfnewid am ddatgelu natur a gweithrediadau manwl gywir dyfais yn gyhoeddus, mae'r llywodraeth yn rhoi monopoli masnach tymor penodol i'r dyfeisiwr.
Bwriad y ddeddfwriaeth hon yw annog arloesedd, drwy sicrhau sefyllfa ffafriol yn y farchnad i'r dyfeisiwr er mwyn iddo adennill yr ymdrechion a'r adnoddau a roddwyd i greu'r ddyfais. Bwriedir hefyd i'r gofyniad i ddatgelu atal dyblygu ymdrech mewn ymchwil a datblygu diwydiannol, er bod cyflymder mellt y datblygiad, a'r gystadleuaeth frwd gysylltiedig mewn meysydd fel ymchwil lled-ddargludyddion a biotechnoleg, wedi arwain at nifer o achosion o "farchnata yn gyntaf ac ymladd y brwydrau patent yn ddiweddarach".
Er y gallai hon fod yn strategaeth ddeddfwriaethol hyfyw i gwmni mawr fel Samsung neu Apple, mae'n debyg y bydd yn frwydr gyfreithiol amhosibl i gwmni newydd ei hennill. Diolch byth, yn yr amgylchiadau hyn, gall rhywfaint o eiddo deallusol cryf eich gwneud yn darged caffael gwerthfawr i chwaraewr mwy os bydd costau a gwaethygu'r her gyfreithiol yn gorbwyso cost arian parod eich prynu.
Gellir cael amddiffyniad patent ledled y rhan fwyaf o'r byd ac yn sicr ym mhob un o'r economïau masnachu datblygedig. Mae patentau'n ddilys am hyd at 20 mlynedd o ddyddiad y ffeilio cyntaf cyn belled nad ydynt yn cael eu dirymu a bod yr holl ffioedd adnewyddu yn cael eu talu ar amser.
Mae'n bwysig cofio mai hawl negyddol yn unig yw patent. Er y gall roi'r hawl gyfreithiol i chi atal rhywun arall rhag gweithio ar eich dyfais, nid yw o reidrwydd yn rhoi'r hawl i chi weithio ar eich dyfais os gallech dorri eiddo deallusol rhywun arall wrth wneud hynny. Gelwir y sefyllfa hon yn "Rhyddid i Weithredu" a gall fod yn ffactor pwysig iawn i fusnesau technoleg mewn sectorau sydd wedi'u patentio'n helaeth.
Rhaid i ddyfeisiadau basio tri phrawf allweddol i gael eu hystyried yn batentadwy:
1. Rhaid iddo fod yn newydd o'i gymharu â'r sydd ar hyn o bryd "sy’n gelfyddyd a adnabyddir yn gyffredin." (Gelwir unrhyw beth cyn cyflwyno eich cais patent yn gelfyddyd blaenorol.)
Mae cyflwr y dechnoleg yn cyfeirio at uchafbwynt datblygiad cyffredinol neu ddefnydd cyffredin dyfais, techneg, neu faes gwyddonol a gyflawnir ar hyn o bryd. Yn ymarferol, mae'r rheol hon yn golygu na ddylai fod, nawr nac yn y gorffennol, unrhyw beth arall tebyg iddo a hefyd nad yw wedi'i ddatgelu o'r blaen.
Cyn ymrwymo arian i'r broses, mae'n werth chweil cynnal rhai chwiliadau sylfaenol eich hun. Gellir cynnal yr ymarfer hwn yn hawdd ar-lein i nodi cynhyrchion tebyg, ond byddai hefyd yn syniad da cynnal chwiliad ar un o'r offer chwilio patent sydd ar gael am ddim fel Espacenet, The Lens a Google Patent.
Mae datgelu yn yr ystyr hwn yn golygu ei roi yn y parth cyhoeddus trwy gyhoeddiad ysgrifenedig, cyflwyniad llafar neu yn wir siarad â ffrindiau amdano mewn caffi cyhoeddus. Nid yw trafodaethau gyda'ch cyd-ddyfeiswyr neu gyfreithwyr patent yn cyfrif fel datgeliad ac nid yw datgeliad sydd wedi'i gynnwys yn benodol gan gytundeb cyfrinachedd chwaith. Cofiwch fodd bynnag y bydd buddsoddwyr yn disgwyl crynodeb anghyfrinachol o'ch cynnig ac ni fyddant fel arfer yn awyddus i ymrwymo i gytundebau cyfrinachedd cyn i chi ddweud unrhyw beth wrthynt am y busnes.
2. Rhaid iddo fod yn gallu cael ei gymhwyso'n ddiwydiannol yn y byd go iawn neu gael effaith dechnegol.
Mae'r rheol effaith dechnegol yn golygu, er enghraifft, nad yw dull mathemategol yn batentadwy, ond gallai hidlydd trydanol a gynlluniwyd yn ôl y dull hwn fod. Mewn gwirionedd, y ffaith nad yw trin gwybodaeth yn aml yn pasio'r prawf effaith dechnegol yw'r prif reswm dros yr anhawster wrth batentu'r rhan fwyaf o feddalwedd.
3. Rhaid iddo gynnwys cam dyfeisgar nad yw'n amlwg i berson sy'n fedrus yn y grefft/gelfyddyd honno.
Mae dau nodwedd allweddol i'r rheol cam dyfeisgar. Mae'r person sy'n fedrus yn y grefft yn berson ffuglennol, a ystyrir bod ganddo'r sgiliau a'r wybodaeth arferol mewn maes technegol penodol, heb fod yn athrylith nac yn arddangos creadigrwydd. Yna mae'r egwyddor anamlwg yn cwestiynu a yw'r ddyfais bellter digonol y tu hwnt i gyflwr y gelfyddyd. Pe bai wedi bod yn amlwg i'r person ffuglennol hwn lunio'r ddyfais, gan ddefnyddio'r gelfyddyd flaenorol fel man cychwyn, yna ystyrir nad yw'r ddyfais benodol yn batentadwy.
Mae rhai pethau penodol wedi'u heithrio a priori rhag amddiffyniad patent, fel a ganlyn:
Darganfyddiad, damcaniaeth wyddonol neu ddull mathemategol
Pwnc anfoesol neu wrthgymdeithasol
Cyflwyno gwybodaeth (er y gall fod wedi'i chynnwys o dan Hawliau Cronfa Ddata)
Amrywiaethau o blanhigion ac anifeiliaid sy'n digwydd yn naturiol
Cynllun, rheol neu ddull ar gyfer cyflawni gweithred feddyliol neu chwarae gêm
Dulliau triniaeth feddygol (yn yr UE)
Erlyniad patent
Mae gwneud eich ffeilio patent dros dro yn y DU yn rhoi Dyddiad Blaenoriaeth i chi. Dyma'r dyddiad (a'r amser) swyddogol y gwnaethoch chi hawlio’ch dyfais. Mae unrhyw un arall sy'n ffeilio dyfais debyg ar ôl y pwynt hwnnw yn ail yn y ciw a gallai eich gweithred ffeilio chi eich hun ddod yn gelfyddyd flaenorol sy'n rhwystro eu patent hwy.
O'r adeg y byddwch yn gwneud y ffeilio blaenoriaeth hwn, mae gennych un flwyddyn (y flwyddyn flaenoriaeth) lle gallwch ychwanegu tystiolaeth ategol ychwanegol i gryfhau manyleb eich patent. Fodd bynnag, ni allwch gyflwyno deunydd newydd i hawliadau eich patent. Gall hon fod yn flwyddyn bwysig iawn yn aml i fusnesau newydd sy'n seiliedig ar eiddo deallusol.
Weithiau mae'n wir y bydd y patent yn cael ei ffeilio cyn i chi gael cyfle i ddangos eich holl hawliadau'n llawn, efallai oherwydd eich bod yn poeni y bydd cystadleuydd yn ffeilio ei batent o'ch blaen chi. Felly, mae'r flwyddyn flaenoriaeth yn gyfle i gasglu'r holl ddata a thystiolaeth ategol allweddol at ei gilydd er mwyn erlyn y patent yn fwy llwyddiannus.
Yn ystod y flwyddyn flaenoriaeth byddwch yn derbyn eich adroddiad chwilio gan yr archwiliwr patentau a neilltuwyd i'ch achos. Yn hwn bydd yr archwiliwr yn manylu ar yr holl ddyfeisiadau tebyg a'r gelfyddyd flaenorol y mae eu chwiliadau wedi'u datgelu ac yn rhoi eu barn gyntaf ynghylch a oes gennych ddeunydd y gellir ei batentu ai peidio.
Ar ôl 12 mis, er mwyn parhau â'ch erlyniad patent, mae'n ofynnol i chi wneud Cais Rhyngwladol yn seiliedig ar y ffeilio dros dro. Llwybr cyffredin i ddyfeiswyr yn y DU yw gwneud yr hyn a elwir yn ffeilio PCT yn y diwydiant. Mae'r hyn a elwir yn gryno yn PCT - neu Gytundeb Cydweithredu Patentau - yn gytundeb rhyngwladol a weinyddir gan Sefydliad Eiddo Deallusol y Byd (a adwaenir fel yr WIPO) sy'n symleiddio'r broses o geisio amddiffyniad patent mewn sawl gwlad, gan gynnwys y DU.
Ym mis 16 byddwch yn derbyn eich Adroddiad Chwilio Rhyngwladol a'r farn ysgrifenedig ar batentadwyedd gan yr Archwiliwr Rhyngwladol. Mae cyhoeddiad rhyngwladol eich patent yn dilyn yn fuan ym mis 18. Ar y pwynt hwn y mae eich ffeilio patent yn dod yn eiddo cyhoeddus, felly, os ydych chi’n amau neu’n ailfeddwl ynghylch datgelu'r ddyfais, rhaid tynnu'r patent yn ôl cyn y pwynt hwn neu bydd unrhyw un yn gallu ei weld. Yn ystod y cyfnod hwn, mae'n bosibl y bydd gan eich atwrnai ryngweithiadau sy’n digwydd dro ar ôl tro â'r archwiliwr patentau, yn enwedig os yw gwrthwynebiadau'r archwilwyr yn gymhleth ac yn anodd eu datrys. Gall hyn arwain at lawer iawn o amser a threuliau bilio.
Ar ôl 30 mis, bydd eich patent yn mynd i mewn i Gyfnod Cenedlaethol yr erlyniad. Yn y cyfnod hwn y byddwch yn nodi'n union pa wledydd rydych yn ceisio amddiffyniad ynddynt. Bydd cwestiynau a gwrthwynebiadau pellach yn cael eu codi gan yr Archwilwyr Cenedlaethol nes i chi eu bodloni/eu blino a'u bod nhw'n rhoi bwriad i chi ei roi. Mae hyn yn golygu, cyn belled â'ch bod yn talu unrhyw ffioedd sy'n weddill, y bydd eich patent yn cael ei roi a bydd eich tystysgrif yn y post.
Dylid cofio bod cyfnod archwilio erlyniad patent yn amrywiol iawn o ran hyd, gan amrywio o <1 flwyddyn i >5 mlynedd.
Y costau o’u cymharu â’r manteision
Yn gyntaf, y newyddion da… Mae ffeilio patent gyda Swyddfa Eiddo Deallusol y DU yn dechrau am gost gymharol isel (gweler eu hadnoddau ar-lein ar gyfer busnesau). Fodd bynnag, mae costau sylweddol i'w hystyried drwy gydol y broses.
Mae'n debyg y bydd angen
Ar gyfer ffeilio patent nodweddiadol, dylech amcangyfrif y bydd y costau oddeutu £2-3k ar gyfer drafftio a ffeilio cais patent dros dro yn y DU. Fodd bynnag, mae'r costau hyn yn cynyddu'n sylweddol yn ystod y broses o erlyn eich patent hyd at y grant.
12 mis ar ôl ffeilio, mae'n ofynnol i chi wneud Cais Patent Rhyngwladol. Yn aml, bydd hyn yn cynnwys ailddrafftio manyleb eich patent yng ngoleuni canlyniadau chwilio ac ychwanegu unrhyw ddata ategol ychwanegol a gasglwyd yn ystod y flwyddyn flaenoriaeth. Mae yna hefyd fwy o waith gweinyddu cefndirol i ymdrin ag o mewn perthynas â Cheisiadau Rhyngwladol a gall y cam hwn gostio £4-6k yn hawdd.
Ar ôl 30 mis, bydd gofyn i chi ddechrau ar y Cyfnod Cenedlaethol erlyn lle byddwch yn erlyn yn y tiriogaethau unigol lle’r ydych am gael eich hamddiffyn. Nid yw'n syndod bod hyn yn golygu y bydd yn rhaid i'ch cyfreithwyr ryngweithio â nifer o Swyddfeydd Eiddo Deallusol Cenedlaethol, gan ymateb i gwestiynau gan yr archwiliwr ac ailddrafftio hawliadau i fodloni gwrthwynebiadau. Yn dibynnu ar faint o diriogaethau yr hoffech eu dilyn ar y cam hwn, gall y costau, yn hawdd fod dros £25k. Cost bwysig arall o erlyn yn y Cyfnod Cenedlaethol yw costau cyfieithu. Ar gyfer rhai ieithoedd, gall cyfieithu technegol o ansawdd uchel gostio cymaint â ffioedd eich cyfreithiwr.
Unwaith y bydd y patent wedi'i roi, bydd yn rhaid i chi dalu ffioedd adnewyddu i gynnal eich amddiffyniad patent. Rhaid i chi adnewyddu eich patent ar bedwerydd pen-blwydd yr adeg y gwnaethoch chi ffeilio amdano. Yna mae angen i chi adnewyddu bob blwyddyn ar y 'dyddiad dyledus' – sef diwrnod olaf y mis y gwnaethoch chi ffeilio ynddo gyntaf. Bydd methu'r taliadau hyn yn arwain at ffi talu'n hwyr neu, os yw'r sefyllfa'n parhau heb ei datrys, byddwch yn colli eich hawliau.
Fel y nodwyd yn gynharach, mae patent yn hawl negyddol yn unig sy'n darparu ar gyfer monopoli masnach. Nid oes unrhyw "Heddlu Patentau" ac mae'n gyfrifoldeb ar y perchennog i ganfod a chymryd camau yn erbyn trydydd partïon sy'n torri eich hawliau eiddo deallusol. Gall hyn, wrth gwrs, olygu ffioedd cyfreithiol sylweddol i amddiffyn a gorfodi eich hawliau patent yn effeithiol.
I gwmnïau newydd, heb gryfder cyfreithiol enfawr y tu ôl iddynt, mae sganio sectorau da a mynychu sioeau masnach yn allweddol, fel eich bod chi'n gwybod pwy sy'n gwneud beth yn eich maes. Gall chwiliadau delweddau hefyd fod yn ddefnyddiol ar gyfer canfod achosion o gamddefnyddio eich eiddo deallusol. Os byddwch chi'n canfod rhywun yn torri hawliau, gall fod yn syndod o gynhyrchiol yn aml gysylltu â'r sawl sy'n torri hawliau a chynnig y cyfle iddynt gymryd trwydded sy'n dwyn breindaliadau.
Ni ellir gwadu y gall costau cynnal portffolio ED mawr fod yn ormodol, hyd yn oed i sefydliad mawr, felly dim ond dyfeisiadau sydd â photensial masnachol cynhenid neu werth strategol y dylid eu hystyried ar gyfer amddiffyn patent gan gwmnïau newydd. Mae'n ystadegyn trist ond a ddyfynnir yn aml nad yw mwy na 95% o batentau a ffeilir byth yn gwneud unrhyw arian. Fodd bynnag, ni ddylai cwmnïau sy’n dechrau o’r newydd weld hyn fel rheswm i osgoi ffeilio patentau ac HEDau eraill, dim ond ei weld mewn gwirionedd fel sbardun cryf i arddel yr HEDau cywir.
Casgliad
Mae llawer o bobl yn gweld Eiddo Deallusol fel pwnc sych ac anhreiddiadwy, efallai yn enwedig y rhai sydd â gwreichionen greadigol a mentergarol. Y peth pwysicaf i gwmnïau newydd yw bod yn ymwybodol o'r potensial ar gyfer creu Eiddo Deallusol sydd â gwerth masnachol, ei gydnabod a gweithredu arno pan fydd y sefyllfa'n codi. I ryw raddau, bydd gweithredu arno, mewn gwirionedd yn golygu gwybod pryd mae angen i chi gymryd cyngor.
Os caiff ei ddilyn mewn modd pragmatig a mesuredig, gall diogelu eich eiddo deallusol ddarparu sylfaen hanfodol i gwmni twf uchel.
