Mae Banc Datblygu Cymru wedi cymryd cyfran ecwiti yn Llusern Scientific o Gaerdydd fel rhan o gylch ariannu chwe ffigur sylweddol sy’n helpu cwmni deillio Prifysgol De Cymru i fasnacheiddio ei phrofion ar gyfer Heintiau’r Llwybr Troethol (a adwaenir yn feddygol fel UTIs).
Mae Llusern Scientific yn un o chwe chwmni deillio o’r Brifysgol sydd gyda’i gilydd wedi sicrhau £1.7 miliwn mewn cyllid ecwiti gan Fanc Datblygu Cymru hyd yma yn 2024 wrth i’r Banc ganolbwyntio ar hybu arloesedd yng Nghymru. Mae'r lleill yn cynnwys Corryn Biotechnologies a Grove Nanomaterials o Abertawe ynghyd ag Awen Oncology, cwmni sydd wedi deillio o Brifysgol Bangor a Phrifysgol Caerdydd. Mae cwmni deillio o Brifysgol Metropolitan Caerdydd Kaydiar a chwmni deillio o Brifysgol Caerdydd Optimise.ai hefyd wedi cael buddsoddiadau ecwiti.
Sefydlwyd Llusern Scientific gan y microbiolegydd Dr Emma Hayhurst a’r genetegydd moleciwlaidd Dr Jeroen Nieuwland ar ôl iddynt dderbyn Gwobr Darganfod gan y Wobr Hydred a NESTA i ddatblygu offeryn diagnostig fforddiadwy i frwydro yn erbyn ymwrthedd i wrthfiotigau. Yna ymunodd y peiriannydd biofeddygol yr Athro Ali Roula a’r gweithiwr diagnostig proffesiynol Martyn Lewis â nhw cyn mynd ymlaen i ddatblygu Lodestar DX, system profi diagnostig moleciwlaidd ar gyfer bodau dynol ac anifeiliaid nad yw’n ymledol ac sy’n gallu darparu canlyniadau hynod gywir mewn 35 munud.
Dyfarnwyd gwobr fawreddog Merched mewn Arloesedd Innovate UK ar gyfer 2022 i Brif Weithredwr Llusern Scientific, Dr Emma Hayhurst. Dywedodd: “Mae nifer yr achosion o UTI yn cynyddu gyda phoblogaeth sy’n heneiddio a’r cynnydd mewn heintiau ag ymwrthedd i wrthfiotigau. Y safon aur ar gyfer diagnosis UTI yw diwylliant wrin microbiolegol ac, yn y DU, mae miliynau o brofion wrin yn cael eu prosesu a'u meithrin bob blwyddyn. Fodd bynnag, un o anfanteision mawr systemau meithrin wrin yw'r oedi o tua dau ddiwrnod rhwng casglu sbesimenau ac adnabod pathogenau. Mae diagnosis cyflym a chywir, sy'n arwain at driniaeth resymol, yn hanfodol i gyflawni therapi amserol ac effeithiol.
“Mae ein pecynnau prawf UTI cyflym a hawdd eu defnyddio wedi’u datblygu’n llawn ac ar gael yn fasnachol yn y DU, ac mae gwerthusiad byd go iawn ar y gweill o fewn y sector gofal sylfaenol. Maent yn lleihau'r amser sydd ei angen i gael diagnosis cywir ac yn rhoi'r dystiolaeth sydd ei hangen ar glinigwyr i wneud penderfyniadau gwybodus am driniaeth. Gobeithiwn y bydd hyn yn gwella stiwardiaeth gwrthfiotigau a chanlyniadau cleifion, gan arwain at lai o ymweliadau â meddygon teulu a derbyniadau i’r ysbyty sy’n gysylltiedig â heintiau’r llwybr wrinol. Mae'r un egwyddorion yn berthnasol i'r farchnad filfeddygol.
“Fodd bynnag, ni fyddem yn paratoi i fynd â Lodestar DX i’r farchnad heb fuddsoddiad. Mae masnacheiddio ymchwil academaidd yn gofyn am gefnogaeth partneriaid ariannu blaengar fel y Banc Datblygu a all ddarparu cyfalaf amyneddgar a mynediad at ecosystem sefydledig. Dyma beth fydd yn ein galluogi i gynyddu ein graddfa a thyfu.”
Mae Dr Harry George yn Swyddog Buddsoddi Cynorthwyol gyda'r Banc Datblygu. Dywedodd: “Mae cefnogi busnesau newydd sy’n canolbwyntio ar dechnoleg gyda photensial twf uchel fel Llusern yn union lle gall ein cronfeydd ecwiti wneud gwahaniaeth gwirioneddol. Edrychwn ymlaen at weithio gydag Emma a’r tîm i ehangu’r busnes yma yng Nghymru.”
Carl Griffiths yw Rheolwr Cronfa Sbarduno Technoleg gyda'r Banc Datblygu. Meddai: “Bydd rhoi hwb i arloesedd busnes yn helpu i ysgogi twf cynaliadwy a ffyniant hirdymor. Yn aml mae gan gwmnïau deilliedig o brifysgolion botensial twf uchel a dyna pam rydym yn gweithio'n agos gyda'n partneriaid mewn addysg uwch i sicrhau bod cyfalaf ar gael i helpu i ddod ag ymchwil y Brifysgol i'r farchnad a chefnogi masnacheiddio.
“Mae’r rhan fwyaf o’r cwmnïau sy’n deillio o’r prifysgolion wedi’u clystyru o amgylch “triongl aur” Llundain, Caergrawnt a Rhydychen ond rydym am gryfhau’r nifer o ddeilliannau sydd ar y gweill yng Nghymru, gan ddarparu’r cyllid sydd ei angen arnynt i fasnacheiddio ymchwil, tyfu’n gyflymach a denu buddsoddiad pellach. O’r sector AI sy’n dod i’r amlwg i ofal iechyd a gwyddorau bywyd, mae rhai o gwmnïau mwyaf gwerthfawr ac adnabyddus y byd wedi’u sefydlu mewn prifysgolion.”
Mae Dr Louise Bright yn Ddirprwy Is-ganghellor Menter, Ymgysylltu a Phartneriaethau ym Mhrifysgol De Cymru. Meddai: “Mae PDC wedi ymrwymo i feithrin arloesedd a mentergarwch a chefnogi’r gwaith o drosglwyddo ymchwil i atebion perthnasol i’r byd go iawn. Rydym yn falch iawn o Llusern sy'n gwneud yn union hynny. Mae’r buddsoddiad hwn gan y Banc Datblygu yn adlewyrchu potensial y fenter hon i gael effaith sylweddol yn ei faes, tra hefyd yn cyfrannu at dwf yr economi ranbarthol a byd-eang.”
Daeth y cyllid ar gyfer Llusern Scientific o Gronfa Sbarduno Technoleg Cymru gwerth £20 miliwn a ariennir yn gyfan gwbl gan Lywodraeth Cymru. Mae buddsoddiadau ecwiti rhwng £50,000 a £350,000 ar gael i fusnesau technoleg Cymreig , a’r rhai sy’n fodlon adleoli i Gymru, yn ystod cam prawf cysyniad.
