Mae Cymru’n mynd trwy newid tawel ond arwyddocaol yn ei hymddygiad buddsoddi busnes, gan ddod i’r amlwg fel arweinydd yn y DU mewn buddsoddiadau anniriaethol gwerth uchel, yn ôl astudiaeth fawr newydd a gynhyrchwyd gan y Ganolfan Ymchwil Menter (CYM).
Wedi'i gomisiynu gan Dirnad Economi Cymru (DEC), mae'r adroddiad 'Penderfyniadau Buddsoddi Cynhyrchiol mewn Cwmnïau Cymreig' yn dangos bod busnesau Cymru yn buddsoddi'n fwy cyson – ac yn drymach – mewn pobl, sgiliau, brandio a galluoedd digidol na chwmnïau mewn mannau eraill yn y DU.
Mae'r canfyddiadau'n dangos bod 87% o gwmnïau Cymru wedi buddsoddi mewn hyfforddiant neu addysg staff rhwng 2019 a 2024, o'i gymharu â 72% ledled y DU. Mae hyn yn ei wneud y categori buddsoddi unigol mwyaf yng Nghymru, gan godi hyd yn oed yn uwch (93%) ar gyfer buddsoddiadau strategol arwyddocaol. Mae Cymru hefyd yn perfformio'n well na'r DU o ran buddsoddi mewn brandio (51%), strwythur neu sefydliad busnes (41%), a meddalwedd neu gronfeydd data (63%), gan osod cwmnïau Cymru ar flaen y gad o ran y symudiad tuag at asedau gwerth uchel sy'n gwella cynhyrchiant.
Mae economegwyr yn gynyddol yn ystyried buddsoddiad anniriaethol – gan gynnwys hyfforddiant, datblygu brand, gallu sefydliadol a systemau digidol – fel rhywbeth canolog i dwf cynhyrchiant hirdymor. Mae canfyddiadau’r Ganolfan Ymchwil Menter yn gosod Cymru o flaen cyfartaledd y DU yn y meysydd hyn, gan awgrymu economi sy’n tyfu ac sy’n cael ei gyrru gan sgiliau ac sy’n canolbwyntio ar arloesedd, pobl a dysgu parhaus.
Mae canfyddiadau'r adroddiad hwn yn adleisio thema sesiwn friffio a gynhaliwyd gan Ffederasiwn y Busnesau Bach (FfBB), Banc Datblygu Cymru, a Dirnad Economi Cymru ym mis Mehefin eleni. Wedi'i gynllunio i fynd i'r afael â'r heriau holl bwysig sy'n wynebu busnesau, canolbwyntiodd y digwyddiad ar sut y gall cau bylchau sgiliau ddatgloi lefelau cynhyrchiant uwch a sbarduno twf.
Mae'r adroddiad hefyd yn dangos bod cwmnïau Cymru yn buddsoddi mewn asedau anniriaethol yn fwy rheolaidd dros amser. Buddsoddodd cwmnïau mewn asedau anniriaethol mewn tair allan o'r chwe blynedd diwethaf, o'i gymharu â dwy flynedd ar gyfer buddsoddiad diriaethol, gan adlewyrchu ffocws parhaus ar ddatblygu gallu yn hytrach na phryniannau untro.
Ochr yn ochr â hyn, mae busnesau Cymru yn disgwyl i elw buddsoddiadau fod yn gyflym ac yn rhagweladwy, rhywbeth sy'n ddeniadol i fuddsoddwyr. Datgelodd yr adroddiad fod 69% yn rhagweld y byddent yn llwyddo i gyflawni elw o fewn pum mlynedd, tra bod 94% yn 'rhywfaint' neu'n 'sicr iawn' y bydd yr elw hwnnw'n digwydd.
Mae Dirnad Economi Cymru yn gydweithrediad ymchwil unigryw rhwng Banc Datblygu Cymru, Ysgol Busnes Caerdydd, Ysgol Fusnes Bangor, y Ganolfan Ymchwil Menter, a'r Swyddfa Ystadegau Gwladol (SYG). Mae'r corff ymchwil yn casglu ac yn dadansoddi data i greu mewnwelediad annibynnol, cadarn a dibynadwy i helpu i ddeall a gwella economi Cymru.
Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi, Ynni a Chynllunio, Rebecca Evans: “Drwy fuddsoddi mewn sgiliau a hyfforddiant ar lefelau uwchlaw cyfartaledd y DU, mae busnesau Cymru yn adeiladu gweithlu sy’n addasadwy, yn arloesol ac yn barod ar gyfer y dyfodol.
“Mae’r ymrwymiad hwn i uwchsgilio a thechnolegau sy’n dod i’r amlwg yn sail i economi gryfach a mwy cynhyrchiol, ac mae’n galonogol gweld cwmnïau Cymru yn mabwysiadu dull mor flaengar.”
Dywedodd yr Athro Stephen Roper, awdur yr adroddiad a Chyfarwyddwr y Ganolfan Ymchwil Menter: “Mae Cymru’n sefyll allan ledled y DU am ei phwyslais cryf ar fuddsoddi mewn sgiliau, gallu digidol, brandio a datblygu sefydliadol. Mae hyn yn arwyddocaol oherwydd bod yr asedau anniriaethol hyn yn gysylltiedig fwyfwy â thwf cynhyrchiant, ac mae’r ffaith bod cwmnïau Cymru yn buddsoddi’n drymach ynddynt na chyfartaledd y DU yn arwydd hynod gadarnhaol ar gyfer cystadleurwydd economi Cymru yn y dyfodol.
“Mae’r hyder hwn, ynghyd â’r awydd i fuddsoddi mewn sgiliau a gallu digidol, yn awgrymu bod cwmnïau Cymru yn eu paratoi eu hunain ar gyfer twf yn y dyfodol er gwaethaf pwysau economaidd.”
Mae Banc Datblygu Cymru wedi croesawu canfyddiadau’r adroddiad. Dywedodd Rhian Elston, Cyfarwyddwr Buddsoddi Cymru ym Manc Datblygu Cymru: “Mae’r adroddiad hwn yn dangos bod busnesau Cymru wedi ymrwymo’n gryf i ddatblygu eu pobl a chryfhau eu galluoedd, sef yr hyn a fydd yn y pen draw yn gwella cynhyrchiant a chryfhau sefyllfa gystadleuol Cymru.”
“Mae buddsoddiad anghyffyrddadwy yn un o’r ffactorau pwysicaf sy’n sbarduno cynhyrchiant hirdymor, ond gall fod yn un o’r meysydd anoddaf i gwmnïau ei ariannu. Dyna lle gall ein datrysiadau ariannu helpu’n fawr drwy ostwng rhwystrau i fuddsoddi. Rydym yma i ddarparu’r cyfalaf sydd ei angen ar fusnesau Cymru i fanteisio ar gyfleoedd newydd a manteisio ar sectorau sy’n dod i’r amlwg, gan gynnwys y parthau twf DA a gyhoeddwyd yn ddiweddar, gan mai dyma fydd yn sbarduno arloesedd a thwf hirdymor.”
Dywedodd yr Athro Melanie Jones, Athro Economeg yn Ysgol Busnes Caerdydd ac Arweinydd Academaidd Fforwm Cynhyrchiant Cymru: “Mae’r ymchwil hon yn darparu tystiolaeth bwysig newydd ar fuddsoddiad cwmnïau Cymru mewn hyfforddiant, gallu sefydliadol a gwelliant digidol. Mae’n debygol y bydd y math hwn o fuddsoddiad yn cefnogi gwelliant cynhyrchiant hirdymor sy’n hanfodol i wella safonau byw yn y dyfodol yng Nghymru.”
Mae'r adroddiad llawn ar gael yn https://developmentbank.wales/cy/penderfyniadau-buddsoddi-cynhyrchiol-mewn-cwmniau-cymreig
